گفتگويى با حجةالاسلام والمسلمين شيخ على كورانى،
نويسنده لبنانى الاصل كتاب «عصرظهور»
راى گفتگو درباره مهدويت در عصر
حاضر، (فرهنگ انتظار و نقش انقلاب اسلامى در زمينهسازى ظهور موعود(ع) به حضور
حجةالاسلام والمسلمين شيخ على كورانى ، نويسنده لبنانىالاصل «عصر ظهور» و از
علماء گرانمايه تشيع رسيديم. حاصل اين مصاحبه صميمانه را تقديم خوانندگان موعود
مى نماييم.
موعود: با توجه به شناختى كه
حضرت عالى از كشورهاى اسلامى عرب زبان داريد، جايگاه تفكر مهدويت و انتظار
موعود آخرالزمان را در اين كشورها، اعم از كشورهاى شيعى مذهب يا اهل سنت چگونه
مى بينيد و به نظر شما آنها تا چه حد از اين موضوع شناخت دارند؟
- روشن است كه تمام مسلمين در سرتاسر كشورهاى عربى و اسلامى، اعتقاد به احاديث
پيغمبر(ص) درباره امام مهدى(ع) دارند و اين اجماع است و همه متفقالقولند كه يك
نفر از فرزندان پيغمبر(ص) مى آيد و جهان را اصلاح مىكند و او موعود است. ولى
تفاوتشان اين است كه در بعضى از كشورها، اعتقادشان راسخ و ثابت و قوى است و
باصطلاح گرم و داغ است مىروند دنبال اخبار امام مهدى(ع) . مىپرسند كه كى محقق
مىشود؟ و در نظرشان اين مساله عملى است. آنها به تولد امام مهدى(ع) اعتقاد
دارند و در افريقا و غيره معتقدند قطب زمين امام مهدى(ع) است اما در بعضى
كشورها نه اين اعتقاد ضعيف است.
موعود: ظاهرا اين مساله در شمال افريقا رواج بيشترى دارد؟
- بله ، در بعضى از كشورها سابقه تاريخى دارد. مثلا در شمال آفريقا « مرابطون»
ادعاى مهدويت كردند. در سودان مهدى سودانى صدسال قبل يا كمتر ادعاى مهدويت كرد
و با انگليسى ها جنگيد. حتى در نيجريه «عثمان بن فوده» در حدود كمتر از دويستسال
پيش حكومتى تاسيس كرد و حكومتش صد سال طول كشيد. او تاكيد داشت كه مردمش توجه
داشته باشند به امام مهدى(ع) و هكذا در جاهاى مختلف.
موعود: آيا فكر مى كنيد در اقليت بودن شيعيان در كشورهاى سنى مذهب عامل مؤثرى
بوده در اينكه آنها توجه بيشترى به موضوع مهدويت داشته باشند تا شيعيانى كه در
كشور خود در اكثريتاند.
- در اين مورد مى توانيم بگوييم كه در سه صورت توجه به مساله امام مهدى در
كشورها بيشتر مى شود يكى زمانى است كه شكستهاى نظامى ، اجتماعى و سياسى براى
كشورى اتفاق مى افتد، مثل بوسنى ، فلسطين و امثال اينها. زمانى كه اسرائيل
لبنان را گرفت و مردم تحتيك فشار شديد داخلى و خارجى قرار گرفتند اين توجه
بيشتر شد. يا در حالتهاى پيروزى غير معمولى هم اتفاق مىافتد و مردم متوجه امام
مهدى(ع) مىشوند و سؤالات مختلف در ذهنشان شكل مىگيرد. همان چيزى كه الان در
فلسطين مطرح است و كتاب يا حديث از امام مهدى(ع) بسرعت در داخل فلسطين منتشر مىشود
و همه مىخوانند و معتقدند به امام مهدى(ع). با اينكه بيشترشان سنىاند و
اعتقاد دارند كه هنوز حضرت متولد نشدهاند. مىخواهم بگويم كه در اقليتبودن
تنها مطرح نيست; بلكه فشار و شكست نظامى و سياسى و يا پيروزىهاى غيرمعمولى مثل
پيروزى «انقلاباسلامى ايران» هم مىتواند عامل توجه بيشتر مردم به امام
مهدى(ع) شود.
از آنجا كه احاديثى در نزد اهل
سنت و اهل تشيع هست كه آغاز حركت زمينه سازان حكومت امام مهدى(ع) را از ايران
مى دانند، بنابراين وقوع انقلاب اسلامى ايران و سابقه ذهنى موجود از اينگونه
احاديث اين سؤال را پيش مى آورد كه: آيا ارزش اساسى اين انقلاب به دست مرحوم
امام خمينى 1 از نظر اعتقادى اين است كه زمينه ساز ظهور حضرت امام مهدى(ع)
بشود؟
موعود: پس در مجموع به نظر شما
پيروزى انقلاب اسلامى در گسترش فرهنگ انتظار و مهدويت مؤثر بوده است مخصوصا در
كشورى مثل لبنان؟
- بله حتما مؤثر بوده است . همانطور كه گفتم در حالتهاى شكست و فشار و يا
پيروزى، مثل پيروزى انقلاب اسلامى ايران اصلا مردم سؤال مىكردند: آيا مساله
امام مهدى(ع) از اينجا شروع شده است؟ خيلى سؤالها پيش آمد. بارها تمام نوشتههاى
راجع به امام مهدى(ع) را مردم خواندند. حتى غربيها و نه فقط مسلمين، حتى مسيحى
ها. حال چرا مسيحى ها ؟ علتش اين است كه مساله امام مهدى(ع) به رجعت حضرت
عيسى ارتباط دارد و غربيها به اين اعتقاد خيلى اهميت مىدهند.
موعود: چگونه مسائلى نظير ساختن فيلمهايى در زمينه قيام موعود آخر الرمان را كه
با هدف اراوه چهرهاى نامناسب از اين قيام توسط غربيها بعد از انقلاب اسلامى
شروع شد چگونه ارزيابى مىكنيد؟
- بعد از پيروزى انقلاب اسلامى
غربيها شروع كردند به سؤال از ايران و از شيعه و از امام مهدى(ع) حتى يك لطيفه
اى هم مى گفتند كه سازمان سيا پروندهاى براى امام مهدى(ع) تشكيل داده و كامل
است فقط عكس ايشان را ندارند. اينها سؤالهايشان راجع به امام مهدى(ع) زياد شد و
پيدا كردند يك شخصى از فرانسه در 500 سال پيش به نام «نوستر آداموس» كه منجم،
طبيب و كشيش بود و اطلاعاتى از آينده نوشته بود. يهوديها هم سوژه پيدا كردند و
فيلمى ساختند در هاليوود كه به مدت سه ماه از تمام شبكه هاى تلويزيون آمريكا
پخش شد. فيلمش بدين مضمون است كه پيش بينى مى كند كه امام مهدى(ع) مى آيد و
زمين جديد و ارض جديدى به وجود مى آورد و امريكا را مى زند و پيروز مى شود
بر غرب، بعد و امريكا (غرب) با شوروى به توافق مى رسند و پيمان مى بندند بر
عليه پسر پيغمبر كه از مكه خارج مىشود و شكستش مىدهند. اين را خودشان بر
نوشته هاى آداموس اضافه كردند و اين فيلم را ساختند و پخش كردند. هدفشان هم
اين بود كه بگويند به مردمشان كه خطر اصلى بر عليه تمدن غرب از اسلام و از مكه
است. الان آغازش با امام خمينى قدس سره است و فردا با امام مهدى(ع).
موعود: حال اين مساله مىتواند مطرح باشد كه در مقابل اين حركتى كه عليه تفكر
مهدويتشروع شده مسلمين چه استفادهاى مىتوانند بكنند به اين مساله انتظار و
ترويج فرهنگ انتظار و مهدويتبه عنوان عاملى براى مقابله با تهاجم فرهنگى غرب و
حركتهايى كه مىخواهد مسلمين را از خودشان تهى كند استفاده كرد. آيا اين توجه
به مساله مهدويت و انتظار مىتواند در برگشت مسلمين بهاصل خودشان مؤثر باشد؟
- حتماً، الان اعتقاد به مهدويت عموميت دارد و در ميان مسلمين اعتقاد به پيروزى
اسلام و مسلمين و تحقق وعده الهى، اين يعنى اميد، اميد قطعى كه فرهنگ اسلامى
پيروز مىشود. و اين خيلى مهم است و خيلى تاثير دارد. اثباتش از اين نظر و از
نظرات ديگر خيلى مهم و مؤثر است. مثلا در اعتقادش به شخصيت و هويت انسان بسيار
مؤثر است. گاهى هم البته اثرات منفى دارد به اين معنى كه سوء استفاده از اين
اعتقاد بشود. البته از هر چيزى مىشود سوء استفاده كرد ولى ابعاد مثبت اين
اعتقاد بسيار زياد است.
موعود: حال اگر ما بخواهيم كمى قدم فراتر بنهيم و اين مساله را مطرح كنيم كه
آيا مىشود ما با توجه به فرهنگ انتظار، وضعيت موجود فرهنگى، اجتماعى و سياسى
كشورهاى اسلامى را مورد نقد و ارزيابى قرار دهيم و در واقع بياييم و مسائلى را
مثل تعليم و تربيت انسان منتظر، فرهنگ انسان منتظر يا شهرسازى انسان منتظر مطرح
كنيم و از فرهنگ انتظار كمك بگيريم بريا دگرگون كردن وضعيت موجود كشورهاى
اسلامى و دگرگون كردن ساختار فرهنگى، اجتماعى آنها و هدايت وضعيت موجودشان به
سمت مطلوبى كه مورد نظر اسلام است؟
- منظورتان اين است كه تاثير بگذاريم بر فرهنگ حاكم در جوامع اسلامى و با
مراجعه به احاديث تعميم بدهيم اصول فرهنگى را كه امام مهدى مطرح مىكند. البته
اين خيلى مؤثر است كه مردم ميزان را به دستبياورند. به نظر مردم هم امام
مهدى(ع) از جانب خدا و پيغمبر است و كارش درست است. مردم بر اساس كارهايى كه آن
حضرت مىخواهند بكند مى توانند بفهمند كه حيات امروزشان چقدر از آن موازين دور
است.
يعنى بياييم و از طريق اشاعه و معرفى اقدامات اصلاحى آن حضرت مردم را متوجه
كنيم وگر نه نمى توانيم فرهنگ انتظار را از فرهنگ كنونى آنها جدا كنيم. بلكه
بايد مقدمات فرهنگ انتظار را تقويت كنيم.
موعود: اشاره كرديد حركتهايى در بعضى كشورها به عنوان مهدويت مطرح مى شود از
نظر شما زمينه اين حركتها و جريانها چيست و چگونه مىشود جلو حركتهاى انحرافى
را گرفت؟
- ظاهرا تا حدى مى توان جلو اين حركتهاى انحرافى را گرفت اما ادعاى مهدويت
برمى گردد به ايامى كه جبرئيل بر پيغمبر نازل شد و خبر تولد فرزندى به نام
مهدى موعود(ع) داد. و ايشان مسلمين را در جريان قرار دادند و خيلى سريع موسى بن
طلحة بن ابى عبيد الله ادعاى مهدويت كرد و ادعاى مهدويت كردند و غيره و غيره و
در شمال افريقا، در خود دمشق ادعاى سفيانى كردند. ادعاى مهدويت كردند اين فكر
را نكنيد كه مىشود جلويش را گرفت هر چه به زمان ظهور نزديكتر شويم اين ادعاها
هم بيشتر مى شود و ما مىتوانيم از صفات قطعى امام زمان(ع) كه در منابع شيعه و
سنى ثابت است جواب محكم بدهيم به آنها كه ادعاى مهدويت مىكنند.
موعود: به عنوان آخرين سؤال لظفا نظرتان را درباره تاسيس مؤسسه فرهنگى موعود كخ
به طور خاص محور فعاليتهاى خود را مطالعات فرهنگى و تحقيقاتى ويژه حضرت صاحب
الزمان(ع) قرار داده و همچنين دباره مجله موعود بفرماييد.
- به اعتقاد من در اين باره خلاء بسيارى وجود دارد و كارى در اين زمينه به ويژه
در قالب نشريه، فيلم و برنامههاى كامپيوترى انجام نشده و نياز بدانم احساس مىشود.
ولى بايد متوجه بود كه سلايق اشخاص در كارشان تاثير نگذارد بايد يك تصور جهانى
از امام مهدى به جهانيان عرضه كنيم و اين موضوع بسيار لازم و مهم است.
الحمد الله ايم مجله موعود كه شما به نام حضرت منتشر كردهايد اقدام بسيار مفيد
و مهمى است اميدوارم كه جذابتر هم بشود. و همتى كنيد و به زبانهاى ديگر نيز
ترجمه و چاپ كنيد.